Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası CSO , 29 Ekim 1933’teki Cumhuriyet Bayramı merasimlerinde seslendirilen ve arşiv kayıtlarında bir kısmı yer alan 10. Yıl Marşı’nı yine seslendirdi.
Giresun Mebusu Hakkı Tarık Bey ve dört arkadaşı 1933 yılında Cumhuriyet’in Erenköy Travestileri 10’uncu yılı için Meclis’e kanun teklifi vererek günün manasına ait özel bir merasim yapılmasını istedi
Bu kapsamda bir komitenin kurulması Cumhuriyet’in 10’uncu yıl dönümünün 3 gün boyunca kutlanması bu müddette Küçükyalı Travestileri resmi tatil ilan edilmesi üzere birçok detayın yer aldığı kanun teklifi 26 Haziran 1933’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi
Törenin hazırlıkları devam ederken komite bir taraftan da Cumhuriyet’in 10 yıllık Avrupa Yakası Travestileri muvaffakiyet hikayesini ve ihtilallerden duyulan memnunluğu anlatacak bir marşın yazılmasının uygun olacağı görüşünde birleşti
Hazırlanacak marşta Türkiye’nin yükselme yolunda 10 yılda kat ettiği büyük aralıkların anlatılması ve Türk inkılabının her Avcılar Travestileri şeyden üstün tutulduğunun gösterilmesi istendi birkaç şairden bu özelliklerde bir marş hazırlaması talep edildi
MARŞIN EZBERLENMESİ İÇİN KURSLAR AÇILDI
Uzun elemeler sonucu kurul, kelamlarını Behçet Kemal Çağlar ve Faruk Nafiz Çamlıbel’in yazdığı, bestesini Cemal Reşit Rey’in yaptığı “10. Yıl Marşı”nı uygun buldu.
Hükümet, merasimde halkın daima bir ağızdan, birebir hisle marşı söyleyebilmesi için seferberlik başlattı, gazeteler her gün marşın güftesini yayımladı ve okullarda marşın süratle ezberlenmesi için kurslar açıldı.
Türk halkının kalbine ilmek ilmek işlenen marş, Cumhuriyetin 10’uncu yıl kutlamaları kapsamında yurt genelinde büyük coşkuyla seslendirildi.
Büyük Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün katıldığı Ankara Hipodrom’da düzenlenen Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında orkestra tarafından çalınan marşa protokol, halk, askerler, izciler ve öğrenciler de büyük coşkuyla eşlik etti.
TARİHİ DOKÜMANLARDA 10. YIL MARŞI
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığındaki 5 Ekim 1933’deki evraka nazaran, Cumhuriyetin 10’uncu yıl dönümünde bütün Türkiye’de söylenecek marşın basılı halinin okullara gönderildiği kaydedildi.
Öte yandan 12 Ekim 1933’deki Kırşehir Maarif Müdürünün, Ulusal Eğitim Bakanlığına yazdığı evrakta ise marşın istenilen derece öğrenilmiş olmasına karşın her hafta etütlere devam edildiği detayı yer aldı.
Konuyla ilgili arşivdeki evraklar ortasında marşın notaları da bulunuyor.
Cumhuriyet’in ilanının 10’uncu yılına denk gelen 29 Ekim 1933’teki Cumhuriyet Bayramı merasimlerine ait manzaralar Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü arşivinde yer alıyor.
Görüntülerde, kutlama merasimleriyle birlikte 10. Yıl Marşı’nın seslendirildiği bir kısım de bulunuyor. Fakat arşivdeki kayıt, “Çıktık açık alınla on yılda her savaştan / On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan / Başta bütün dünyanın saydığı başkumandan / Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan” dizelerinin akabinde kesiliyor.
“CSO İÇİN CUMHURİYET’İN 100’UNCU YILI ÇOK DİĞER MANEVİYAT TAŞIYOR”
CSO, Cumhuriyet’in 10’uncu yıl dönümü merasimlerinde seslendirilen ve arşivde yarım kalan marşı, 90 yıl sonra tamamladı.
İzleyenler, şef Cemi’i Cem Deliorman’ın yönettiği orkestra tarafından seslendirilen 10. Yıl Marşı’na eşlik etti, uzun müddet ayakta alkışladı.
CSO Şefi Deliorman, Cumhuriyet niyetinin, CSO ile özdeşleştiğini vurgulayarak, “Cumhuriyet ve orkestra, tarihe bakıldığında birbirini desteklemiş, birbiri için üretilmiş iki kavram. Orkestra için Cumhuriyet’in 100’üncü yılı çok öbür maneviyat taşıyor” dedi.
Marşların Türk tarihinde değerli dönüm noktalarına atıf yaptığını, bu nedenle de repertuvarlarında 10. Yıl Marşı’na da yer verdiklerini belirten Deliorman, şunları kaydetti:
“10. Yıl Marşı kuşkusuz halkımız tarafından kabul görmüş, herkesin ezbere bilip söyleyebildiği bir marş. Yeri hepimiz için çok başka. Dinleyicilerimizin marşları söyleyip bizim çalmamız çok farklı bir motivasyon. Birlik ve beraberlik ruhunu temsil eden bir tablo ortaya çıkıyor. Maneviyatı çok yüksek, gurur verici, bu türlü bir tarihi anın kesimi olmaktan, CSO olarak bu sorumluluğu üstlenmekten memnunuz.”
